อ. ไม่ใช่อย่างนั้น พระเจ้าข้า.
[214] พ. ดูก่อนราธะ เธอจะสำคัญความข้อนั้นเป็นไฉน
เธอย่อมเห็นว่า สัตว์บุคคลนี้ไม่มีรูป ไม่มีเวทนา ไม่มีสัญญา ไม่มีสังขาร
ไม่มีวิญญาณ อย่างนั้นหรือ ?.
อ. ไม่ใช่อย่างนั้น พระเจ้าข้า.
ภ. ดูก่อนราธะ ก็โดยที่จริง โดยที่แท้ เธอค้นหาสัตว์บุคคลใน
ขันธ์ 5 เหล่านี้ในปัจจุบันไม่ได้เลย ควรหรือที่เธอจะพยากรณ์ว่า
พระตถาคตเป็นอุดมบุรุษ เป็นบรมบุรุษ บรรลุธรรมที่ควร บรรลุ
ชั้นเยี่ยม เมื่อจะบัญญัติ ย่อมบัญญัติเว้นจากฐานะ 4 เหล่านี้ คือ
สัตว์เบื้องหน้าแต่ตายแล้ว ย่อมเกิดอีก 1 ย่อมไม่เกิดอีก 1 ย่อมเกิดอีก
ก็มี ย่อมไม่เกิดอีกก็มี 1 ย่อมเกิดอีกก็หามิได้ ย่อมไม่เกิดอีกก็หามิได้ 1 ?
อ. ข้อนั้นไม่ควรเลย พระเจ้าข้า.
ภ. ถูกละ ๆ อนุราธะ ทั้งเมื่อก่อนและทั้งบัดนี้ เราย่อมบัญญัติ
ทุกข์ และความดับทุกข์.
จบ อนุราธสูตรที่ 4

อรรถกถาอนุราธสูตรที่ 4

พึงทราบวินิจฉัยในอนุราธสูตรที่ 4 ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า อรญฺญกุฏิกายํ ได้แก่ ในบรรณศาลา (ตั้งอยู่)
ท้ายวิหารนั้นนั่นแล.
บทว่า ตํ ตถาคโต คือพระตถาคตผู้เป็นศาสดา ของท่านทั้งหลาย.